Son 2 yılda meydana gelen pandemi ile birlikte bütün dünya da olduğu gibi ülkemiz de de enflasyon, işsizlik, ekonomik istikrar bozukluğu insanları alım gücünü oldukça düşürdü. Bu durum her ne kadar genel anlamda borsaya katılımın düşük seyrettiği Türkiye’de özellikle son 2 yılda borsaya katılımın yüzde yüz artması ülkemiz adına sevindirici olsa da küçük yatırımcıların borsada işlem yapmak İçin yeterli bilgiye sahip olmadan yapılacak olan hisse senedi alım-satım işlemlerinde büyük maddi kayıplar doğurabilmektedir. Bu makalede borsaya yeni başlayanlar İçin mutlaka bilmesi gerekenleri 10 altın kuralı sizlerle paylaşacağız.

Borsaya Yatırım Gözüyle Bakmak

Borsayı bir oyun olarak görmemek borsayı bir yatırım aracı olarak görmek ve borsadaki pozisyonunuzu bu görüşe göre belirlemek olası fiyat dalgalanmalarında oluşabilecek olan zarar tablosu karşısında daha sakin kalmanızı sağlayacaktır. Çok kısa vade için hisse almak büyük risk taşır. Oysa borsadaki durumunuzu orta ve uzun vadeye yaymak hem stresi azaltacaktır. Hemde kazandıracaktır. Borsada hisse senedi alırken şöyle bakarak işe başlamak gerekir. Belirli bir para karşılığında alınan bir arsanın bir kaç yıl sonra nasıl değerlenmesini bekliyebiliyorsak borsaya da tamamen bu mantıkla bakmamız gerekiyor zira borsa geçmişe bakarak geleceği satın almaktır.

Bilanço Analizi Yapın!

Borsada almak istediğiniz hissenin bilanço analizini iyi yapmanız gerekiyor. Sonuçta alacağınız bir şirket hissesi ve sizde bu şirkete paranız kadar ortak oluyorsunuz. Şimdi asıl soru bilanço analizinde şudur: ben bu şirkete ortak olursam gelecekte bu şirket nasıl kar edebilir. Bunu nasıl anlayabiliriz şirketin yıl içerisinde açıkladığı faaliyet raporlarında yaptığı işler hakkında bilgiler yer almaktadır. Geçmişinde  Bilanço dönemlerinde yayınlanan bu bilgileri iyi okuyabilirsek o şirketin ortağıymış gözüyle bakabilirsek o şirketti hakkında a dan z ye herşeyi bilirsek o şirketin gelecekte nasıl yol alacağını tahmin etmek zor değil. Finansal okuryazarlık; yukarıda bahsetmiş olduğumuz durumların hepsinin üzerinde bir konu ve bu finansal okur yazarlık ile ilgili ilerleyen günlerde detaylı bir makale paylaşmaya çalışacağız çünkü gerçekten çok önemli bir konu.

Hisse Sepeti Oluşturun

 Borsada hiç bir zaman bütün paranızı tek bir hisseye yatırmayın gerçekten büyük kayıplar yaşayabilirsiniz. Bir hisseye paranızın yüzde yüzü ile girmek; hisse fiyatı yükseldiğinde çok yüksek kazançlar kazanmak mümkünken fiyatın aşağı yönlü düşüş yalaması durumunda da çok büyük kayıplar yaşamanız kaçınılmaz. Birden fazla en az 4-5 hisseye paranızı bölmek riski en aza indirgeyecektir ve kesinlikle paranızın bir kısmı olası küresel krizlere karşı nakitte dursun nakitte dursun derken Türk Lirası olarak değil altın olur dolar olur farketmez hisse harici bir yatırım aracında da paranızın olması küresel krizlerde endeksin düşmesi ile beraber hisselerin geri çekilmesi durumunda en dipten mevcut hisselerinize ekleyerek maliyeti aşağı çekip zararınızı en aza indirgeyerek ekonomik gelişmelerle birlikte toparlayacak olan endeksinde etkisiyle birlikte eğer siz doğru şirket hissesine yatırım yaptıysanız mutlaka kazanacaksınızdır.

Borsada Sabırlı Olun

Borsadan hisse aldığınız da yüksek getiri potansiyeli olduğu gibi yüksek zararlarda oluşabilir. Hiç bir zaman anlık kararlar almayın. Fiyat dalgalanmalarında bugün ki ülkemiz borsası olan borsa İstanbul da hisseler yüzde 10 marjla işlem görmektedir bu durumda mevcut paranız bir günde en fazla yüzde 10 değer kazanabilirken maksimum kayıp oranıda yüzde 10 dur bu durumu rakamlarla ifade etmek gerekirse 50 bin TL parası bir hissede olan bir kişinin hisse o gün yüzde 10 değer kazanırsa 55 bin TL olabileceği gibi hissenin yüzde 10 değer kaybında ise parası 45 bin TL ye düşebilmektedir.

İşte böyle durumlarda anlık düşüşlerde paniklemeyerek sabırlı bir şekilde aldığınız hisseyi nasıl alırken inceleyerek aldıysanız finansal tablolar olsun sektör ortalaması olsun teknik analiz olsun. Ne kadar doğru işlem yaparsanız yapın benim buraya yazdığım 10 altın kural da belkide benim için en önemli olanı sabırdır. Çünkü borsada mevcut para baronları gün içi anlık yaptığı işlemler ile birlikte adeta biz küçük bireysel yatırımcıların psikolojisi ile oynamaktadır.

Kendi Yorumum

Bu durumda şahsen borsayı anlık takip etmek psikoloji bozacağından dolayı aldığınız hisselerin değerlerini bulana kadar ekrana hiç bakmamanız size artı bir kazanç olarak yansıyacaktır. Önemli olan hissenin kaç TL ye düştüğü değil sizin kaç TL den satmak istediğinizdir. Hisselerinizin çeşitli araştırmalardan sonra yaptığınız hedef fiyat analizinde belirlediğiniz hedef fiyata gelmesini sabırla bekleyin unutmayın borsa bir yatırım aracıdır. Hiç kimse bir günde zengin olamaz. Borsaya uzun vade bakmak doğru hisse tercihleriyle harmanlandığında bütün kuralları doğru uyguladığınızda size kazandıracaktır. Tabiki ülkemizin ve dünyanın içinde bulunduğu ekonomik durumu da göz ardı etmemek gerekiyor.

Doğru Zaman Analizi

Hisse almaya karar verdiniz ve Borsa hesabınızdan almak istediğiniz hisseyi teknik-temel analizlerini bitirdiğinizi farzediyorum. Yani hisseyi almaya artık an itibari ile karar verdiniz diyelim; peki almak istediğiniz an yani Şuan doğru zaman mı? Hissenin fiyatı geçmiş aylarda ve Şuan hangi seviyede işlem görüyor. Diyelim ki gerçekten öz sermaye karlılığı fiyat kazanç oranı karlılığı gerçekten bütün incelemelerinizde gelecek vadeden bir hisse fakat şuanda aldığınız hisse son 12 ayına baktığınızda hissenin fiyatı Şuan hangi seviyelerde örnek verecek olursak almak istediğiniz hisse Şuan 10 TL ve son 12 ay daki hissenin en yüksek ve en düşük fiyatlarına baktığımızda hisse en düşük 3.5 TL den işlem görmüş en yüksek te 12.5 TL fiyat bandını görmüş.

Ama siz almaya karar verdiğinizde ki anda hissenin fiyatı 10 TL den işlem görmüş oluyor. Dolayısı ile siz bu hisseyi yıl içerisinde geçmişe göre yüzde 300 prim yapmış değer kazanmış bir hisseye talip olmuş oluyorsunuz. Tabiki de yüzde 300 prim yaptı diye yani 3.5 TL den 12.5 TL gördükten sonra 10 TL den siz aldığınızda ben şahsen demiyorum ki hisse 15 TL 20 TL bantlarına ilerleyen aylarda yükselmeyecek eğer o hisse doğru ise zaten biraz kar satışı yedikten sonra düzeltmesini yapar ve yoluna emin adımlarla devam edecektir. Ama arkadaşlar borsa büyük riskler oluşturduğundan her şeyi ince eleyip sık dokumak gerekir.

Doğru ZamanınYakalayın

Primlenmiş hisseyi almak yüksek risk taşır. Daha detaylı araştırmak her zaman kazandırır. Borsanın bir yere kaybolduğu yok orda duruyor ve hafta içi 09.40-18.10 arasında istediğiniz zaman hisse alabilirsiniz. Nasıl ki bir  malı almadan önce inciğine boncuğuna araştırıp öyle alıyorsak hisselere de bu gözle bakmamız gerekiyor. Doğru zamanı aldığınız hisse için araştırıp bulmanızda büyük fayda var.

 Spek Hisselerden Uzak Durun

Borsa da işlem yaparken whatsap, telegram gibi sosyal medya platformlarında reklamı yapılan hisselerden kesinlikle uzak durmak gerekiyor özellikle takipçi sayısı yüksek olan bu grupları yöneten kişiler hisseyi pazarlamadan önce düşük maliyetlerle istedikleri kadar lot (hisse) sayısına ulaştıktan sonra kendi gruplarda hissenin reklamlarını yaparak, hisseye yatırımcı çekerek hisse fiyatı hedefledikleri rakama ulaşınca da satış vererek hissenin tabana yani -10 a kadar düşmesine sebep verebilmektedir. Bu yüzden bu hisselerden uzak durmakta çok çok fayda görmekteyiz.

Ekonomi ve Ülke Gündemini Takip Edin

 Eğer borsada yatırım yapıyorsanız mutlaka borsadaki şirketleri takip etmeniz gerekiyor zira bu şirketler ile ilgili kapta yayınlanan haberler, yeni iş ilişkileri, sermaye artırımları ve gelecekte planlanan yatırımlar hakkında bilgiler verilmektedir. İyi bir gündem takipçisiyseniz borsada bir çok fırsat hissesini yakalım kazanç sağlamanız mümkün. Özellikle dünya ve ülkemiz deki ekonomi haberlerini, bültenlerini kaçırmayın. Zira borsada ne kadar doğru hissede olursanız olun herhangi bir ekonomik sorun bütün dünya borsalarını etkileyebilmektedir. Endekslerin düşmesiyle birlikte de elinizdeki hisselerin fiyatları olumsuz yönde etkilenebilir. Sezgi ve öngörü yeteneğiz araştırmacı kimliğinizle birleştiğinde borsanın gelecekte ki seyrini çok iyi bir şekilde analiz edebilir ve bu kriz ortamlarında bile fırsatlar yakalayabilirsiniz.

Daldan Dala Atlamayın

Borsada hisselerin işlem gördüğü saatlerde herhangi bir hisse sıf tavana gidiyor diye satın alınmaz. Yüzde 8 değer kazanmış bir hisseniz aynı gün içinde sadece 1-2 saat sonra nasıl -10 lara kadar düştüğünü onlarca kez gördüm. Diyelim ki siz +8 den aldınız hisseyi ve hisse geri çekildi fiyatı aldığınız fiyattan yüzde 15 düştü. O sırada da takibinizdeki başka bir hissede yükselmeye başladı zarara uğradığınız hisseyi satıp da gidip yükselen hisseyi almak size 2. Derecede kaybettirecektir. İşte o zaman zararınız yüzde 15 lerdeyken bir anda yüzde 20-25 lere çıkabilmektedir. Yanlış yapılan bir işlemden sonra hatalar zincirini devam ettirirseniz çok yüksek maddi kayıplar sizleri bekliyor olacaktır.

Bir hisseden diğerine, ötekinden başkasına yani daldan dala zıplama misali işlem yapmaktan kaçınınız. Borsa gerçekten çok iyi bir psikoloji istiyor. Şahsen araştırmalarımdan sonra oluşturduğum portföy hisselerimi asla gün içi fiyat hareketlerini anlık olarak takip etmem çünkü psikolojim bozulup yanlış bir işlem yapabiliyorum. Ne kadar kendinize güvenirseniz güvenin maalesef çok sağlam psikoloji gerekiyor.

Kredili İşlemden Uzak Durunuz

Değerli dostlar bizzat tecrübe ederek Bilgi sahibi olduğum bir konu kredili işlem! Sizin 100 bin TL paranız var ve işlem yaptığınız aracı kurum sizin 100 bin TL nizi teminat alarak hissesine göre 50 bin TL ile 400 bin TL kredi verebilmektedir. Yani elinizdeki paranın tam 4 katı hisse almanıza imkan sağlamaktadır. Bu durum yüksek kazanç sağlayabildiğiniz gibi öyle kayıplar yaşayabilirsiniz ki sizin hayatınızı alt-üst edebilmektedir. Zira size paranızın yüzde 400 fazlası verilen hisseler genellikle BİST 30 da yer alan Türk Hava yolları (Thy) ASELSAN vb gibi şirket hisseleridir.

Siz 400 bin TL lik hisse aldığınızda Kredi öz kaynak oranınız yüzde 15 lere kadar düşebilmektedir ve kredi öz kaynak oranınızı gün sonu yüzde 35  üstüne çıkarmanız kanuni bir zorunluluk olduğu için satın aldığınız hisse fiyatı gün içinde veya gün dışında yüzde 5-6 değer kaybettiği zaman sizin zararınız bir anda satmak zorunda olduğunuz için belirli bir orana kadar çok yüksek çıkacaktır. Bu size minumum 15-20 bin TL zarar yazacaktır. İşte bu yüzden kredili işlemlerden kesinlikle uzak durmalı ve paranız kadar hisse satın almanız sizi bu yüksek risklerden koruyacaktır. Zira kredili işlem yapmak ile kumar oynamak arasında hiçbir fark göremiyorum.

Yatırım Portföyünüzde Temettü Hissesi Mutlaka Olmalı 

Arkadaşlar çok yoğun araştırmalar neticesinde oluşturduğunuz hisse sepetinize mutlaka düzenli temettü veren ve henüz yeterince fiyatlamasını yapmamış hisseleri bulundurunuz. Temettü yatırımı ile ilgili çok güzel bir makale sizler ile ilerleyen günlerde paylaşacağız. Borsada bazı şirketler yıllık karlarından belirli miktarlarda hisse sahiplerine kar payı dağıtmaktadır. Örnek vermek gerekirse EGEEN (Ege Endüsti, Vestel, Otkar vb. Hisseler) ben borsa yatırımcısıyım diyen bir kişinin borsa hesabında mutlaka en az 2 temettü hissesi yer almalıdır.